Bas Blokker https://www.msn.com
© Foto Michael Reynolds/EPA Donald Trump verlaat vrijdagmiddag 31 januari 2020 samen met zijn vrouw Melania het Witte Huis.
Trump triomfeert. Op vrijdagmiddag lokale tijd stemde de Amerikaanse Senaat in meerderheid tegen het horen van getuigen in het impeachment-proces. Daarmee is de poging de president af te zetten mislukt en kunnen de Democraten alleen maar hopen dat hun handelwijze op verkiezingsdag 3 november niet als een boemerang op haar kandidaat terugslaat.
De Democraten hadden gehoopt dat een handvol Republikeinse senatoren zou instemmen met het oproepen van John Bolton als getuige. The New York Times onthulde zondag dat de voormalige nationale veiligheidsadviseur in zijn nog te verschijnen boek beweert dat president Trump hem persoonlijk heeft gezegd dat hij het uitbetalen van Amerikaanse steun aan Oekraïne afhankelijk stelde van Oekraïense hulp bij onderzoekingen naar zijn politieke tegenstanders.
Bolton zou daarmee de eerste getuige zijn die uit de eerste hand kon verklaren over de beweegredenen van de president. Donderdagavond liet een van de weinige weifelende Republikeinse senatoren, Lamar Alexander – die dit jaar met pensioen gaat en dus zonder een herverkiezing in gevaar te brengen tot zijn conclusie kon komen – weten dat hij tegen het horen van nieuwe getuigen zou stemmen. Hij keurde in een verklaring weliswaar af dat Trump „een buitenlandse leider heeft gevraagd onderzoek te doen naar een politieke rivaal”, maar volgens hem geeft de grondwet de Senaat niet het gezag „de president af te zetten en van het stembiljet te verwijderen, simpelweg omdat zijn handelwijze ongepast is”.
In een toelichting zei Alexander dat je ook niet voor elke overtreding de doodstraf kunt eisen – en dat is de makke van impeachment. Zo ingewikkeld is in tijden van hyper-partijdigheid normale parlementaire controle op de Amerikaanse regering geworden. Trump heeft zich van meet af aan categorisch verzet tegen de procedure en het Witte Huis heeft geen documenten willen overdragen en medewerkers het getuigen afgeraden. Een president die in de toekomst geen last wil hebben van het parlement, hoeft maar twee dingen te doen: alle medewerking aan toezicht weigeren en zich verzekeren van een loyale meerderheid in de Senaat.
Lees hier meer nieuws over Donald Trump
Parade van getuigen
De kern van de verdediging van de president in de urenlange sessies deze week luidt: als de Democraten de getuigenis van John Bolton zo belangrijk vinden, waarom hebben ze hem dan geen dagvaarding gestuurd toen de onderzoeksfase in het Huis van Afgevaardigden gaande was? Dáár hebben de Democraten toch een parade van getuigen opgevoerd, en na aflopen zeiden ze toch dat ze bewijs genoeg hadden? Feit is dat de Democraten Bolton in die fase daadwerkelijk hebben opgeroepen – anders dan president Trump onlangs twitterde. Bolton weigerde echter vrijwillig te verschijnen.
De Democraten hadden intussen ook al gemerkt hoezeer adviseurs van de president zich verzetten tegen dagvaardingen voor hun getuigenis. Zo is de dagvaarding van juridisch adviseur Don McGahn al maanden onderwerp van een steekspel voor de rechter. De Democraten hebben een valide argument om niet verzeild te raken in slepende procedures: de president wordt verdacht van machtsmisbruik ten behoeve van zijn herverkiezing. Dat betekent dat er een oordeel over zijn handelwijze zou moeten worden geveld voor 3 november.
De Democraten hadden vrijdag in de Senaat drie Republikeinse stemmen nodig voor een gelijkspel, in dat geval zou opperrechter John Roberts als voorzitter van het proces de doorslag hebben moeten geven. Ze kregen er twee. Trump mag de Republikeinse leider in de Senaat extra omhelzen. Mitch McConnell houdt zijn smaldeel permanent strak in het gareel waar het cruciale steun voor de president betreft.
© Aangeboden door NRC Senator Lamar Alexander verklaarde donderdag dat hij tegen het horen van nieuwe getuigen zou stemmen Foto Brendan Smialowski/AFP
De keerzijde van dat succes is de schade die en passant aan de instituties van de overheid is toegebracht. Alle ambtenaren die zich zoveel zorgen maakten over de handelwijze van de president dat ze tegen diens wil getuigden voor het Huis van Afgevaardigden, zijn door deze stemming irrelevant verklaard – of erger: de militair Alex Vindman die bij de Nationale Veiligheidsraad werkt, is verdacht gemaakt wegens zijn Oekraïense achtergrond. Op FoxNews vatte commentator KT McFarland donderdag kernachtig samen wie er zoal verdacht zijn volgens haar: ,,Congresleden samen met alle Trump-haters bij de pers, het establishment van Buitenlandse Zaken, de eeuwige bureaucratie, belangenorganisaties en de gezamenlijke veiligheidsdiensten”.
Vrijbrief
Een voormalige adviseur van president George W. Bush zei deze week op tv dat een andere president misschien opgelucht zou hebben ademgehaald na zo’n narrow escape en bij zichzelf te rade zou gaan hoe hij herhaling kon voorkomen. Zo niet Donald Trump, zei hij: deze president ziet in een ontsnapping een vrijbrief voor politiek omstreden gedrag. Op een verkiezingsbijeenkomst in januari 2016 zei Trump al dat hij iemand kon neerschieten op Fifth Avenue in New York zonder dat hij kiezers zou verliezen. Op 31 januari 2020 heeft hij de politieke equivalent van dat voorbeeld beleefd.
Zo is Trump het verkiezingsjaar 2020 beter begonnen dan de voorgaande jaren van zijn regering. Hij heeft een halve handelsovereenkomst met China gesloten (de andere helft volgt na de verkiezingen) en zijn handelsovereenkomst met Mexico en Canada kreeg ook de zegen van de Democratische Partij. Daarmee is de onrust van het afgelopen jaar onder bedrijven en investeerders over Trumps handelsoorlogen goeddeels bezworen.
ABC News en The Washington Post publiceerden maandag de resultaten van een breed geschakeerde periodieke enquête. Ze staat bol van de wetenswaardigheden (58 procent van de mannen die werden ondervraagd, steunt Trump, 61 procent van de vrouwen zou voor Democraat Joe Biden kiezen). De belangrijkste stutten onder Trumps zelfverzekerdheid zijn de resultaten rond economische thema’s. Meer dan de helft van de ondervraagden (56 procent) zegt dat ze zich geen of weinig zorgen maken over het overeind houden van hun levensstandaard. In verkiezingsjaar 2016 was dat 37 procent. Evenveel ondervraagden prijzen Trump om zijn economisch beleid, dat is 10 procentpunt hoger dan drie maanden geleden (voor de handelsakkoorden). De conclusie van krant en tv-zender: de president staat er beter voor dan in de herfst.
Wrang geluk
Dit jaar is de president glad weggekomen met een voor hem atypisch buitenlands waagstuk. Na de geslaagde, maar ook onder Republikeinse politici omstreden aanslag op de Iraanse generaal Qassem Soleimani had Trump een wrang soort geluk. De Iraniërs waren zo in de war van de aanval, dat ze een passagiersvliegtuig uit de lucht schoten. Niemand kijkt nog naar Trumps executie, iedereen kijkt naar het ayatollah-regime.
De doorlopende peilingen over steun of afkeur voor de president, samengevat op website FiveThirtyEight, weerspiegelen de betrekkelijk comfortabele positie van de president.
Eind januari 2017, zijn eerste regeringsjaar, kreeg Trump steun van zo’n 44 procent van alle ondervraagden en keurde een kleine 42 procent zijn beleid af. Eind januari 2018 was zijn steun verschrompeld tot nog geen 39 procent en de afkeuring gestegen tot boven de 56. In 2019 waren de verhouding vergelijkbaar. Deze januariweek blijkt Trumps steun opgekrikt tot rond de 43 en de afkeuring gezakt naar 53 procent.
Trump blijft daarmee als president historisch impopulair, maar hij heeft er nooit een geheim van gemaakt dat hij ook geen president voor alle Amerikanen wil zijn. En de steun voor hem onder Republikeinse kiezers is nog hoger dan de afkeur onder de Democraten. Impeachment en eventuele afzetting van Trump kreeg onder Republikeinse kiezers nooit meer steun dan iets meer dan 10 procent.
De Republikeinse senatoren die moesten beslissen of zij tegen 90 procent van hun kiezers zouden ingaan in een proces dat door hun politieke tegenstanders is georganiseerd, zullen het geen lastige afweging hebben gevonden.