https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/07/24
Het is niet voldoende bewezen dat de meest gebruikte kunstmatige zoetstof ter wereld, aspartaam, veilig is voor menselijke consumptie, zo stelt een nieuwe studie. De onderzoekers lijsten in hun studie gedetailleerd een aantal ernstige fouten op in de geruststellende beoordeling uit 2013 door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid EFSA over de veiligheid van aspartaam, dat beter bekend is onder de merknaam Nutrasweet. Luc De Roy wo 24 jul 23:03
De nieuwe studie van professor Erik Millstone en doctor Elisabeth Dawson van de University of Sussex wijst erop dat het panel van de EFSA de resultaten van elke studie die aangaf dat aspartaam schadelijk zou kunnen zijn, aan de kant schoof. In totaal waren er 73 ‘negatieve’ studies, en die werden dus allemaal geweerd uit de database die door het panel bekeken werd. Aan de andere kant behandelde het panel 84 procent van de studies die op het eerste gezicht geen aanwijzingen gaven voor mogelijke schadelijke gevolgen, als ‘probleemloos betrouwbaar’.
Nochtans hadden experten een aantal van de studies die geen gevaar zagen, eerder aangeduid als ‘jammerlijk ontoereikend’ en ‘waardeloos’, en waren veel van de studies die wel ongunstige effecten zagen en dus geweerd werden, veel betrouwbaarder dan de meeste van de geruststellende studies, aldus de onderzoekers.
Sinds 1974 hebben studies en wetenschappers gewaarschuwd voor het gevaar op hersenschade, lever- en longkanker, en problemen met het neuro-endocrien stelsel, dat de wisselwerking tussen de hersenen en hormonen regelt, door het consumeren van aspartaam. De stof wordt wereldwijd aangetroffen in duizenden producten, waaronder ook light frisdranken.
Professor Millstone, een expert op het gebied van het beleid inzake de chemische veiligheid van voedingsstoffen, roept op tot het opschorten van de vergunning om aspartaam te gebruiken of te verkopen in de Europese Unie, in afwachting van een nieuw, onafhankelijk en grondig onderzoek van de relevante bewijzen en aanwijzingen, waaronder ook een aantal belangrijke documenten die volgens Millstone weggelaten werden uit het dossier dat het EFSA-panel onderzocht heeft.
Hij pleit ook voor een drastische herziening van de EU-procedures in verband met voedselveiligheid en wil onder meer dat er een einde komt aan de discussies achter gesloten deuren.
“Onze analyse van de bewijzen toont aan dat het panel verplicht zou zijn geweest te besluiten dat er voldoende aanwijzingen waren om aan te geven dat aspartaam niet veilig genoeg is, als de criteria die het panel gebruikt heeft om de resultaten van de geruststellende studies te evalueren, consequent gebruikt zouden zijn om de resultaten te evalueren van studies die aanwijzingen aanbrachten dat aspartaam mogelijk niet veilig was”, zo zei Millstone in een persmededeling van de universiteit van Sussex.
“Dit onderzoek geeft meer gewicht aan het argument dat de toelating om aspartaam te verkopen of te gebruiken in heel de EU opgeschort zou moeten worden, tot een opnieuw bijeengeroepen EFSA alle bewijzen opnieuw grondig onderzocht heeft, op een manier die de critici en het publiek tevreden stelt dat ze handelen op een volledig transparante en toerekenbare manier, en dat ze de evaluatie en de besluitvorming eerlijk en consequent benaderd hebben.”
Een light frisdrank uit Ierland ‘met suiker en zoetstoffen’ met aspartaam. Tony Webster/Wikimedia Commons/CC BY-SA 2.0
Achter gesloten deuren
Professor Millstone had aan het onderzoek in 2013 een dossier bijgedragen bestaande uit 30 documenten, waarin op een gedetailleerde manier werd uiteengezet dat 15 vroege, cruciale studies niet voldeden, maar de EFSA heeft dat dossier niet doorgegeven aan haar wetenschappelijke raadgevers.
“Het is duidelijk uit dit onderzoek dat de wetenschappers van de EFSA nagelaten hebben om talrijke tekortkomingen te erkennen in de geruststellende studies, maar dat ze in de plaats daarvan zich geconcentreerd hebben op kleine onvolkomenheden in al de studies die aanwijzingen aanbrachten dat aspartaam onveilig zou kunnen zijn”, zei Millstone.
“Op basis van dit onderzoek kan volgens mij nooit voldoende uitgesloten worden dat commerciële belangenvermenging het rapport van het panel al dan niet beïnvloed heeft, aangezien al de vergaderingen plaatsvonden achter gesloten deuren”, zo zei hij.
Tim Lang, een professor Voedingsbeleid aan City, University of London die niet betrokken was bij het onderzoek, zei naar aanleiding van de studie dat de gezonde strategie nu was voedsel minder zoet te maken.
“De studie is belangrijk en ze komt mooi op tijd”, zei Lang in de persmededeling. “Het wereldwijde gezondheidsadvies is de inname van suiker te verminderen, maar een groot deel van de voedingsindustrie – in het bijzonder de frisdranken – houdt de zoetheid op peil door suiker te vervangen door kunstmatige zoetstoffen. Millstone en Dawson hebben geholpen die strategie bloot te leggen voor wat ze is, een voortdurend zoet maken van het wereldwijde dieet. De gezonde strategie is ongetwijfeld om de culturele versterking van zoetheid aan te pakken, en minder zoete eetwaren en dranken aan te moedigen. En we pleiten nu dan ook voor een vermindering van zowel suiker als van artificiële alternatieven.”
De vereniging van zoetstoffenproducenten ISA (International Sweeteners Association) heeft inmiddels de opinie van de EFSA uit 2013 verdedigd. Volgens de ISA is het de meest uitgebreide beoordeling van de gegevens over de veiligheid van aspartaam die ooit is uitgevoerd, en is ze het werk van toonaangevende wetenschappers uit heel Europa.
De studie van Millstone en Dawson is gepubliceerd in Archives of Public Health. Dit artikel is gebaseerd op een persmededeling van de University of Sussex.